Loại cây lâm nghiệp thân gỗ sinh trưởng mạnh mẽ tại các khu rừng rậm nhiệt đới với khả năng sinh trầm mang lại hiệu quả kinh tế cao đó là cây Gió Bầu hay cây trầm hương. Đây là cây gỗ quý hiếm có nhiều ứng dụng quan trọng trong đời sống như lấy gỗ, chưng cất tinh dầu,… Tuy nhiên không phải cây Gió Bầu nào cũng có khả năng sinh trầm hương đồng thời gian để hình thành trầm tự nhiên cũng mất rất nhiều thời gian. Trong bài viết này, Kyhainam sẽ chia sẻ đến bạn những cách nhận biết cây gió bầu có trầm tự nhiên. Hãy theo dõi ngay!
Tìm hiểu về cây Gió Bầu
Cây Gió Bầu hay cây Dó Bầu tên khoa học là Aquilaria Crassna thuộc họ Trầm với 21 loại khác nhau. Loại cây thân gỗ phát triển tốt trong những cánh rừng già nổi tiếng ở các nước thuộc Đông Nam Á. Tại Việt Nam thì cây Dó Bầu thường xuất hiện tại khu vực rừng nguyên sinh tại các tỉnh miền Trung và miền Nam gồm Thanh Hóa, Hà Tĩnh, Khánh Hòa, Quảng Bình,… Đặc biệt Khánh Hòa là nơi có chất lượng trầm hương tốt nhất bởi vị trí địa lý này có điều kiện khí hậu và thổ nhưỡng phù hợp cho sự phát triển của cây Gió Bầu.
Loại đất thích hợp với cây Gió Bầu là đất tơi xốp với tầng đất dày 40cm có nhiều mùn. Cây sinh trưởng tốt trong điều kiện thời tiết mát mẻ với nhiệt độ từ 20 – 25 độ C, lượng mưa ít nhất từ 1500mm/năm với độ ẩm trên 80%. Nổi tiếng với khả năng tạo ra trầm hương khi cây Dó Bầu chịu những tác động từ môi trường bị tổn thương thì sẽ tiết ra chất nhựa với mùi thơm đặc trưng theo thời gian dài. “Đau thương Dó hóa thành Trầm” thể hiện nỗi đau mà cây Gió Bầu phải gánh chịu để tạo ra Trầm – loại gỗ quý hơn vàng.
Đặc điểm của cây Gió Bầu
Về cách nhận biết cây Gió Bầu được thể hiện qua những đặc điểm tiêu biểu sau đây:
Thân cây: Thẳng và cao có thể đạt tới 30 – 40m khi trưởng thành, đường kính thân cây từ 50 – 60cm. Phần gỗ của cây Dó Bầu có màu trắng khá mềm. Lớp vỏ cây nhẵn mịn có màu xám trắng thường có nhiều vết đốm hoặc xuất hiện hay các rãnh như lòng máng. Cành cây thanh mảnh, cong queo và thường có màu nâu nhạt, các tán cách nhau rất xa.
Lá cây: Mọc so le có hình dạng lá đơn, hình quả trứng hoặc bầu dục với phiến lá trên nhẵn bóng và có màu xanh đậm còn mặt dưới màu nhạt và phần lông mềm. Chiều dài của lá khoảng 10 – 20cm, rộng 5 – 8cm. Ở cành con và cuống lá đều có lớp lông mịn.
Hoa Dó Bầu: Thường mọc thành chùm nhỏ ở nách lá với màu trắng ngà gồm 5 cánh mỏng nhọn ở đầu. Cây thường ra hoa và kết quả vào mùa hè từ tháng 3 đến tháng 6.
Quả: Hình bầu dục dài khoảng 4cm, rộng 3cm và dày khoảng 2cm có nhiều hạt và khi chín thường có màu nâu sẫm. Khi quả chín thì bên trong có chứa tinh dầu.
Cách tạo trầm trên cây Gió Bầu
Hiện nay, diện tích rừng nguyên sinh bị thu hẹp dẫn đến sản lượng trầm hương tự nhiên thu được rất thấp. Với sự tiến bộ của khoa học kỹ thuật thì các nhà khoa học đã tạo ra trầm hương nhân tạo để đáp với nhu cầu ngày càng cao của thị trường. Sau khi cây Dó Bầu được trồng từ 7 – 10 năm tuổi thì sẽ tiến hành khoan đục lỗ tạo vết thương để cây sinh ra chất nhựa chữa lành vết thương. Khoảng 3 năm thì có thể thu hoạch trầm hương.
Việc tạo trầm trên cây Gió Bầu là một nghệ thuật đòi hỏi sự kiên trì, tỉ mỉ cùng sự am hiểu sâu sắc về đặc tính của cây. Những phương pháp để tạo trầm trên cây Dó Bầu phổ biến là khoan lỗ tạo vết thương cho cây. Sử dụng bộ xít đục gỗ để tạo vết thương trên cây kích thích quá trình sinh trầm. Ngoài ra, phương pháp cấy trầm hiện đại được nhiều nhà nghiên cứu ưa chuộng đó là cấy vi sinh giúp phân hủy gỗ nhằm tạo ra những vết thương nhỏ trên thân cây Gió Bầu để kích thích quá trình tạo trầm hương.
Sau khi thân cây được cắt để thu hoạch trầm và nếu phần gốc còn sống thì khoảng chục năm nữa mới có thể đào lên và tạo dáng. Ở thời gian này, mặt cắt của gốc sẽ tiếp tục sản sinh ra trầm. Đây là loại trầm tự nhiên có giá trị cao chứa nhiều tinh chất quý giá có lợi cho tinh thần, sức khỏe.
Cách nhận biết cây Gió Bầu tụ trầm trong tự nhiên
Nếu muốn nhận diện chính xác cây Dó Bầu tích trầm thì chỉ có những người trong nghề có nhiều kinh nghiệm thường là các phu trầm lâu năm. Bằng việc quan sát hình thức bên ngoài như thân cây có dấu hiệu bị côn trùng đục lỗ hay có kiến vào ở. Điều này có nghĩa là gỗ trong phần thân cây đã bị phân hủy và tích trầm. Dưới đây là phương pháp nhận biết cây Dó Bầu trong tự nhiên đã tụ trầm:
Thổi khói vào một lỗ trên thân cây bạn sẽ thấy khói tỏa ở một lỗ khác chứng tỏ thân cây đã bị đục rỗng và tụ trầm. Điều này sẽ giúp bạn tiết kiệm thời gian và công sức trong việc tìm kiếm cây Gió Bầu sinh trầm. Tuy nhiên để biết chính xác được cây Dó Bầu có trầm hay không thì cần phải khai thác cắt thân cây ra. Ở phía trên thân cây sản sinh ra chất nhựa có mùi thơm với màu đậm hơn màu thân cây. Đặc biệt là trầm có càng nhiều tinh dầu thì màu càng đậm có mùi thơm đặc biệt với những đường vân gỗ rõ rệt.
Công dụng của cây Gió Bầu
Dưới những tác động từ nhiên hay hoặc do con người áp dụng các phương pháp tạo trầm tự nhiên (cấy ghép côn trùng hoặc cấy vi sinh). Điều này khiến thân cây bị tổn thương và cây sẽ sinh ra chất nhựa giúp chữa lành vết thương đó. Qua thời gian dài thì từ vết thương đó sẽ tụ dầu thành trầm hương. Trong tự nhiên thì khoảng hàng trăm, hàng nghìn cây Gió Bầu với có một cây tích trầm và việc tạo trầm nhân tạo cũng không hề đơn giản. Do đó những cây Gió Bầu có trầm được coi là báu vật còn quý hơn vàng ròng có nhiều công dụng quan trọng đối với sức khỏe, tinh thần cùng tâm linh và phong thủy.
Việc trồng cây Dó Bầu không chỉ mang lại hiệu quả kinh tế cao mà còn bảo vệ nguồn tài nguyên rừng và chống xói mòn. Đặc biệt là cây Gió Bầu có khả năng tạo ra trầm hương chứa nhiều tinh chất quý hiếm giúp thư giãn, giảm căng thẳng hiệu quả. Hơn nữa, các hoạt chất trong trầm hương giống như hoạt chất an thần giúp ngủ ngon và sâu giấc.
Trầm hương mang hương thơm đặc trưng với tính thuần dương có khả năng xua đuổi tà khí, đẩy lùi vận xui cùng thu hút tài lộc, may mắn. Vì vậy, nó được sử dụng để tạo ra các sản phẩm có giá trị như vòng tay, tượng Phật, trầm hương cảnh,…
Gỗ cây Dó Bầu được dùng làm nhang hoặc chất đốt có nhiều tác dụng tuyệt vời đối với sức khỏe. Đốt nhang trầm không chỉ giúp loại bỏ mùi hôi khó chịu và thanh lọc không khí hiệu quả mà còn tạo không gian thanh tịnh và yên bình tập trung vào quá trình tu tập, thiền định.
Chất nhựa sinh ra từ vết thương trên cây Gió Bầu hay trầm hương mang hương thơm ngọt dịu, thanh khiết và quyến rũ. Đây là nguồn nguyên liệu quý giá cho quá trình sản xuất nước hoa, tinh dầu cao cấp. Tinh dầu trầm hương với hoạt chất kháng viêm giúp làm mờ vết thâm sẹo, cải thiện sắc tố da và chống lão hóa rất tốt.
Qua những nội dung mà chúng tôi đã chia sẻ ở trên thì bạn đã nắm được cách nhận biết cây Gió Bầu tụ trầm trong tự nhiên. Điều này sẽ giúp bạn tiết kiệm tối đa thời gian trong việc tìm kiếm cây Dó có trầm. Bạn cũng có thể áp dụng phương pháp này để xác định được thời gian phù hợp để thu hoạch trầm hương nhân tạo.
