Ung thư đang trở thành một trong những mối đe dọa sức khỏe nghiêm trọng tại Việt Nam, với số ca mắc và tử vong ngày càng gia tăng mỗi năm. Tuy nhiên, phần lớn các loại ung thư hoàn toàn có thể phòng ngừa nếu chúng ta chủ động thay đổi lối sống, kiểm tra sức khỏe định kỳ và nâng cao nhận thức về các yếu tố nguy cơ. Bài viết dưới đây, Kyhainam sẽ cung cấp cái nhìn tổng quan về tình trạng ung thư ở Việt Nam và cách phòng tránh bệnh ung thư.
Những bệnh ung thư phổ biến ở nước ta
Tại Việt Nam, số ca mắc ung thư đang có xu hướng gia tăng nhanh chóng, với nhiều loại bệnh ung thư nguy hiểm ảnh hưởng đến cả nam và nữ. Theo thống kê từ Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) và GLOBOCAN, có một số loại ung thư chiếm tỷ lệ cao, gây ra gánh nặng lớn cho ngành y tế cũng như người dân. Dưới đây là những bệnh ung thư phổ biến nhất tại Việt Nam hiện nay:
Ung thư gan
Ung thư gan đứng đầu danh sách các loại ung thư phổ biến ở nam giới tại Việt Nam. Nguyên nhân chủ yếu đến từ việc nhiễm virus viêm gan B, C, thói quen uống rượu bia, và ăn thực phẩm nhiễm nấm mốc (aflatoxin). Bệnh thường phát hiện ở giai đoạn muộn, khi đã có di căn, khiến việc điều trị gặp nhiều khó khăn.
Ung thư phổi
Ung thư phổi là loại ung thư đứng thứ hai ở cả nam và nữ. Thủ phạm hàng đầu chính là thuốc lá, bao gồm cả hút chủ động lẫn hút thụ động. Ngoài ra, môi trường sống ô nhiễm, đặc biệt tại các đô thị lớn, cũng làm tăng nguy cơ mắc bệnh đáng kể.
Ung thư vú
Ở nữ giới, ung thư vú là loại ung thư phổ biến nhất. Bệnh có thể phát hiện sớm nếu phụ nữ thường xuyên tự kiểm tra vú hoặc đi khám sàng lọc định kỳ. Di truyền, thay đổi nội tiết tố và chế độ ăn uống nhiều chất béo cũng là những yếu tố nguy cơ.
Ung thư dạ dày
Ung thư dạ dày thường liên quan đến vi khuẩn Helicobacter pylori, thói quen ăn mặn, thực phẩm muối chua, nướng cháy khét và hút thuốc lá. Căn bệnh này đứng trong top 5 ung thư phổ biến nhất tại Việt Nam và có tỷ lệ tử vong khá cao nếu phát hiện muộn.
Ung thư đại trực tràng
Đây là loại ung thư có tỷ lệ gia tăng nhanh trong thời gian gần đây. Nguyên nhân bao gồm chế độ ăn ít chất xơ, nhiều thịt đỏ, thiếu vận động, béo phì và tiền sử gia đình có người mắc bệnh. Điều đáng mừng là nếu phát hiện sớm, ung thư đại trực tràng có thể điều trị hiệu quả.
Ung thư tuyến tiền liệt
Mặc dù chưa phổ biến như ung thư gan hay phổi, ung thư tuyến tiền liệt đang có xu hướng tăng dần ở nam giới trung niên và cao tuổi. Đây là loại ung thư tiến triển chậm nhưng có thể ảnh hưởng lớn đến chất lượng cuộc sống nếu không được chẩn đoán sớm.
Tình trạng ung thư ở Việt Nam và cách phòng tránh bệnh ung thư
Ung thư đang trở thành một trong những mối đe dọa sức khỏe nghiêm trọng nhất tại Việt Nam. Theo thống kê từ Viện Nghiên cứu Phòng chống Ung thư, số ca mắc mới bệnh ung thư ở nước ta đã tăng nhanh chóng trong những thập kỷ qua. Nếu như năm 2000 có khoảng 68.000 ca mắc mới thì con số này đã tăng lên 126.000 ca vào năm 2010 và được dự báo vượt ngưỡng 190.000 ca mỗi năm vào năm 2020. Tốc độ gia tăng chóng mặt này đã khiến ung thư trở thành gánh nặng y tế không nhỏ đối với xã hội.
Mỗi năm, khoảng 115.000 người Việt Nam tử vong vì ung thư, tương đương với 315 người/ngày. Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) đã xếp Việt Nam vào top 2 trong bản đồ ung thư toàn cầu – nhóm có tỷ lệ mắc bệnh cao thứ hai thế giới. Vị trí của Việt Nam là 78/172 quốc gia và vùng lãnh thổ, với tỷ lệ tử vong do ung thư đạt mức 110/100.000 dân, ngang hàng với các nước như Phần Lan, Somalia và Turkmenistan.
Ở nam giới, các loại ung thư phổ biến nhất là:
- Ung thư phổi: đứng đầu cả về tỷ lệ mắc lẫn tử vong.
- Ung thư dạ dày, gan và đại trực tràng: cũng chiếm tỷ lệ cao, phần lớn liên quan đến chế độ ăn uống, rượu bia và viêm gan virus.
Ở nữ giới, các loại ung thư thường gặp gồm:
- Ung thư vú: là căn bệnh nguy hiểm và phổ biến nhất ở phụ nữ Việt Nam.
- Ung thư dạ dày và phổi: ngày càng tăng, đặc biệt là ung thư phổi do hút thuốc lá thụ động.
Đáng chú ý, tỷ lệ ung thư phổi ở nam giới Việt Nam tương đương với Trung Quốc và Hàn Quốc, trong khi tỷ lệ ở nữ giới cũng đang có xu hướng gia tăng do tiếp xúc với khói thuốc lá từ môi trường sống.
Các giải pháp phòng chống ung thư hiệu quả
Trước nguy cơ ngày càng nghiêm trọng của bệnh ung thư, việc phòng ngừa, phát hiện sớm và điều trị kịp thời là những yếu tố then chốt giúp giảm tỷ lệ tử vong và nâng cao chất lượng sống cho người bệnh. Các giải pháp cụ thể cần được triển khai trên nhiều cấp độ:
Nâng cao năng lực y tế và chẩn đoán sớm
Cùng với sự phát triển của nền y học hiện đại, Việt Nam đã và đang cải thiện rõ rệt khả năng chẩn đoán và điều trị ung thư. Tuy nhiên, để đạt hiệu quả toàn diện, cần kết hợp đồng bộ bốn hướng: phòng bệnh – phát hiện sớm – điều trị hiệu quả – chăm sóc giảm nhẹ.
Hiện nay, tỷ lệ chữa khỏi ung thư ở Việt Nam đã có dấu hiệu cải thiện nhưng vẫn còn thấp so với nhiều nước phát triển. Nguyên nhân chủ yếu đến từ việc bệnh thường được phát hiện ở giai đoạn muộn.
Tăng cường vai trò chỉ đạo của Nhà nước
Việc phòng chống ung thư cần có sự vào cuộc quyết liệt từ các cấp chính quyền:
- Kiểm soát ô nhiễm môi trường (khói bụi, chất độc hại).
- Đảm bảo an toàn thực phẩm, nguồn nước sạch cho người dân.
- Ban hành chính sách hỗ trợ về giá thuốc điều trị, bảo hiểm y tế cho các kỹ thuật chẩn đoán và điều trị hiện đại.
Xã hội hóa công tác phòng chống ung thư
Đây là nhiệm vụ không chỉ của ngành y tế mà của toàn xã hội. Cần đẩy mạnh truyền thông từ tuyến y tế cơ sở để nâng cao nhận thức người dân về:
- Tác hại của hút thuốc lá và rượu bia.
- Dấu hiệu cảnh báo sớm của các bệnh ung thư phổ biến.
- Vai trò quan trọng của khám sức khỏe định kỳ.
Đầu tư vào cơ sở y tế và nguồn nhân lực
Các bệnh viện, trung tâm ung bướu cần được đầu tư hiện đại hóa về thiết bị và đào tạo đội ngũ chuyên môn:
- Áp dụng các kỹ thuật điều trị tiên tiến: xạ trị bằng máy gia tốc, điều trị miễn dịch, liệu pháp trúng đích…
- Tăng cường điều trị bảo tồn và chăm sóc giảm nhẹ để nâng cao chất lượng sống cho bệnh nhân ung thư.
- Đào tạo liên tục cho nhân viên y tế về các phác đồ điều trị mới và kỹ năng giao tiếp với bệnh nhân.
Theo dõi và kiểm tra sức khỏe định kỳ
Tầm soát ung thư định kỳ là chìa khóa vàng để phát hiện bệnh ở giai đoạn sớm – khi việc điều trị có khả năng thành công cao:
- Nên thực hiện xét nghiệm Marker ung thư, siêu âm ổ bụng, chụp cắt lớp vi tính (CT Scan) lồng ngực định kỳ từ 6 tháng đến 1 năm.
- Đối với phụ nữ, khám vú và xét nghiệm tế bào cổ tử cung (PAP Smear) cũng rất cần thiết.
Lối sống lành mạnh để phòng bệnh ngay từ gốc
Phòng ngừa ung thư bắt đầu từ những thay đổi nhỏ trong sinh hoạt hàng ngày:
- Không hút thuốc lá, tránh tiếp xúc với khói thuốc.
- Hạn chế rượu bia, thực phẩm chế biến sẵn, đồ chiên rán.
- Ăn nhiều rau xanh, trái cây tươi, thực phẩm chứa chất chống oxy hóa.
- Tập thể dục đều đặn, kiểm soát cân nặng và tránh béo phì.
- Tiêm vắc-xin phòng viêm gan B, HPV để ngăn ngừa các loại ung thư do virus gây ra.
- Giảm căng thẳng, giữ tinh thần thoải mái, ngủ đủ giấc.
Điều trị ung thư hết bao nhiêu tiền?
Điều trị ung thư không chỉ là cuộc chiến về mặt thể chất và tinh thần, mà còn là một cuộc chiến tài chính đầy khốc liệt đối với người bệnh và gia đình họ. Theo thống kê, chỉ riêng chi phí điều trị cho 6 loại ung thư phổ biến nhất tại Việt Nam – bao gồm ung thư vú, gan, đại tràng, khoang miệng, cổ tử cung và dạ dày – đã lên tới 26.000 tỷ đồng, tương đương 0,22% GDP của cả nước vào năm 2012. Đây là con số phản ánh rõ rệt sức ép kinh tế mà căn bệnh này gây ra cho hệ thống y tế cũng như từng hộ gia đình.
Kết quả điều tra cùng năm cho thấy, mỗi bệnh nhân ung thư phải chi trung bình khoảng 200 triệu đồng cho toàn bộ quá trình điều trị, bao gồm cả chi phí y tế trực tiếp (xét nghiệm, phẫu thuật, thuốc men, xạ trị, hóa trị…) và chi phí gián tiếp (đi lại, nghỉ việc, chăm sóc…). Với thu nhập bình quân của người dân Việt Nam, đây là khoản chi phí vượt quá khả năng chi trả của nhiều gia đình.
Đáng lo ngại hơn, khoảng 1/3 số bệnh nhân ung thư không còn đủ khả năng tài chính để tiếp tục mua thuốc chỉ sau một năm phát hiện bệnh. Điều này khiến việc điều trị bị gián đoạn, ảnh hưởng nghiêm trọng đến hiệu quả và tiên lượng sống của người bệnh.
Một phần nguyên nhân đến từ thực trạng phát hiện bệnh ở giai đoạn muộn. Khi ung thư được chẩn đoán ở giai đoạn cuối, việc điều trị trở nên phức tạp, kéo dài và tốn kém hơn rất nhiều. Theo thống kê, có đến 87,8% bệnh nhân ung thư gan và 84,3% bệnh nhân ung thư phổi ở Việt Nam chỉ được phát hiện khi bệnh đã ở giai đoạn nặng. Lúc này, các phương pháp điều trị chỉ mang tính kéo dài sự sống và chăm sóc giảm nhẹ, thay vì chữa khỏi hoàn toàn.
Để tránh trường hợp gặp phải tình trạng ung thư, hãy biết cách phòng tránh. Một trong những cách hiệu quả khi phòng ngừa là dùng tinh dầu trầm hương, tinh dầu gỗ trầm hương là sản phẩm chiết xuất từ trầm được coi là thảo dược thiên nhiên làm mát cơ thể, hỗ trợ đề kháng và tiêu diệt tế bào ung thư.
Ung thư không còn là “án tử” nếu được phát hiện và điều trị kịp thời. Trong bối cảnh số ca mắc bệnh ở Việt Nam vẫn đang tăng nhanh, việc chủ động phòng tránh và nâng cao ý thức cộng đồng là điều vô cùng cần thiết. Một lối sống khoa học, tầm soát định kỳ và sự hỗ trợ từ hệ thống y tế sẽ là vũ khí mạnh mẽ giúp người dân Việt Nam đẩy lùi căn bệnh này trong tương lai.
Câu hỏi thường gặp
Chi phí điều trị ung thư cao do nhiều yếu tố như: phát hiện bệnh ở giai đoạn muộn khiến việc điều trị phức tạp và kéo dài; giá thuốc điều trị, đặc biệt là thuốc nhắm trúng đích hoặc thuốc miễn dịch, rất đắt đỏ; chi phí xét nghiệm, xạ trị, hóa trị và chăm sóc hậu điều trị cũng không nhỏ. Ngoài ra, người bệnh còn phải gánh thêm chi phí gián tiếp như nghỉ làm, đi lại, ăn ở trong thời gian điều trị, dẫn đến tổng chi phí có thể lên tới hàng trăm triệu đồng mỗi năm.
Có, nhưng mức hỗ trợ vẫn còn hạn chế. Bảo hiểm y tế tại Việt Nam hiện chi trả một phần chi phí khám, xét nghiệm và điều trị cơ bản, tuy nhiên nhiều loại thuốc điều trị ung thư hiện đại, thuốc điều trị trúng đích hay liệu pháp miễn dịch chưa nằm trong danh mục được chi trả, hoặc chỉ hỗ trợ một phần nhỏ. Điều này khiến bệnh nhân vẫn phải tự chi trả phần lớn chi phí điều trị, đặc biệt là với những ca bệnh nặng hoặc điều trị kéo dài. Do đó, nhiều bệnh nhân rơi vào tình trạng khó khăn tài chính chỉ sau thời gian ngắn phát hiện bệnh.
