Dị ứng thức ăn ở trẻ em đang ngày càng trở nên phổ biến và trở thành mối quan tâm lớn của nhiều bậc cha mẹ. Đây là phản ứng quá mức của hệ miễn dịch khi nhận diện sai một số thành phần trong thực phẩm là “có hại”, từ đó gây ra các triệu chứng dị ứng. Thủ phạm thường gặp gây dị ứng ở trẻ là các loại protein có trong sữa bò, trứng, đậu phộng, các loại hạt có vỏ cứng, cá, hải sản có vỏ và lúa mì. Hãy cùng Kyhainam tìm hiểu kĩ hơn và giải đáp thắc mắc bị dị ứng thức ăn bao lâu thì hết, để dự đoán và phòng tránh nhé!
Dị ứng thức ăn là bệnh gì?
Dị ứng thức ăn là phản ứng bất thường của hệ miễn dịch xảy ra khi cơ thể nhận diện nhầm một loại thực phẩm vô hại là tác nhân có hại. Chỉ một lượng rất nhỏ của thực phẩm gây dị ứng cũng có thể kích hoạt các triệu chứng như rối loạn tiêu hóa, nổi mẩn ngứa, sưng tấy và thậm chí là khó thở. Trong những trường hợp nặng, dị ứng thức ăn có thể dẫn đến sốc phản vệ – một phản ứng nguy hiểm đe dọa đến tính mạng nếu không được xử lý kịp thời.
Điều quan trọng là phải phân biệt rõ dị ứng thức ăn và không dung nạp thức ăn – một tình trạng phổ biến hơn, ít nghiêm trọng và không liên quan đến phản ứng miễn dịch. Trong khi dị ứng gây phản ứng miễn dịch mạnh mẽ, thì không dung nạp thường chỉ dẫn đến khó chịu về tiêu hóa khi ăn phải một số loại thực phẩm.
Dị ứng thức ăn có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi, song một số nhóm có nguy cơ cao hơn như: trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ, người có tiền sử gia đình mắc các bệnh dị ứng như hen suyễn, chàm hoặc mề đay, và những người đã từng gặp phản ứng dị ứng với thực phẩm trước đó. Ngoài ra, dị ứng với một loại thực phẩm có thể làm tăng nguy cơ phát triển thêm các dị ứng khác, khiến việc nhận diện và điều trị càng trở nên phức tạp hơn.
Bị dị ứng thức ăn có triệu chứng như thế nào?
Dị ứng thức ăn có thể biểu hiện với nhiều triệu chứng khác nhau, từ nhẹ đến nghiêm trọng, ảnh hưởng đến nhiều hệ cơ quan trong cơ thể. Dưới đây là những dấu hiệu phổ biến giúp bạn nhận biết sớm tình trạng này:

- Ngứa da và sưng tấy: Một trong những phản ứng đầu tiên dễ nhận biết là mẩn đỏ, phát ban, ngứa ngáy và sưng phù, đặc biệt ở vùng môi, mí mắt, cổ hoặc toàn bộ khuôn mặt. Trong các trường hợp dị ứng nặng, da có thể nổi mề đay kèm theo cảm giác nóng rát khó chịu.
- Triệu chứng tiêu hóa: Dị ứng thức ăn thường ảnh hưởng đến đường ruột với các biểu hiện như đau bụng, tiêu chảy, buồn nôn hoặc nôn mửa kéo dài. Những triệu chứng này có thể bị nhầm lẫn với rối loạn tiêu hóa thông thường, nên cần theo dõi kỹ sau mỗi bữa ăn.
- Ngứa rát vùng miệng: Cảm giác ngứa ran, tê bì ở môi, lưỡi hoặc cổ họng ngay sau khi ăn là một dấu hiệu cảnh báo hệ miễn dịch đang phản ứng với chất gây dị ứng trong thực phẩm.
- Khó thở và rối loạn hô hấp: Ở những người có cơ địa dị ứng nặng, có thể xảy ra tình trạng thở khò khè, thắt ngực, khó thở hoặc nghẹt mũi. Một số còn gặp hiện tượng chóng mặt, tụt huyết áp và choáng váng – những biểu hiện nguy hiểm cần được can thiệp y tế ngay.
- Sốc phản vệ (anaphylaxis): Đây là tình trạng cấp cứu y khoa hiếm gặp nhưng cực kỳ nguy hiểm, có thể xảy ra nhanh chóng sau khi ăn thực phẩm gây dị ứng. Biểu hiện bao gồm: sưng phù nghiêm trọng, suy hô hấp, tụt huyết áp, tim đập nhanh, mất ý thức và có thể dẫn đến tử vong nếu không được điều trị kịp thời.
- Biểu hiện toàn thân khác: Dị ứng thức ăn cũng có thể gây ra các triệu chứng không điển hình như ho, hắt hơi, viêm mũi dị ứng, viêm da, viêm xoang, đau đầu, mất ngủ và mệt mỏi kéo dài. Do những dấu hiệu này khá giống với nhiều bệnh lý khác, nên dễ bị bỏ qua nếu không chú ý đến mối liên hệ với thực phẩm đã ăn.
Bị dị ứng thức an bao lâu thì hết?
Thời gian dị ứng thức ăn kéo dài bao lâu phụ thuộc vào mức độ nghiêm trọng của phản ứng và cách xử lý kịp thời của người bệnh. Thông thường, các triệu chứng dị ứng có thể giảm dần trong khoảng 4 đến 24 giờ, hoặc kéo dài từ 2 đến 3 ngày nếu được chăm sóc đúng cách và tránh xa thực phẩm gây dị ứng.

Ở những trường hợp nhẹ, người bệnh chỉ gặp phải các dấu hiệu như ngứa da, nổi mẩn đỏ hoặc phát ban nhẹ, thì triệu chứng có thể biến mất trong vòng 4 đến 36 giờ sau khi cơ thể đào thải hết phần thức ăn gây dị ứng.
Tuy nhiên, nếu dị ứng ở mức độ nặng hơn, kèm theo các biểu hiện như sốt, đầy bụng, khó thở, tụt huyết áp hoặc thậm chí ngất xỉu, thì cần phải đến cơ sở y tế ngay lập tức. Những phản ứng nghiêm trọng có thể tiến triển thành sốc phản vệ – một tình trạng cấp cứu đe dọa tính mạng nếu không được xử lý kịp thời. Điều quan trọng là khi phát hiện các dấu hiệu dị ứng thức ăn, hãy ngừng ngay việc sử dụng thực phẩm nghi ngờ, theo dõi triệu chứng và tìm đến bác sĩ để được tư vấn, điều trị phù hợp.
Những mẹo để sơ cứu khẩn cấp khi bị dị ứng thức ăn
Khi nghi ngờ bị dị ứng thức ăn, điều quan trọng đầu tiên là ngừng ngay việc sử dụng loại thực phẩm khả nghi để tránh làm tình trạng nặng hơn. Song song đó, bạn có thể bổ sung vitamin C pha loãng với nước – một cách đơn giản giúp tăng cường sức đề kháng và hỗ trợ hệ miễn dịch ứng phó với phản ứng dị ứng.
Đối với các trường hợp nhẹ, uống nhiều nước sẽ giúp cơ thể đào thải nhanh chất gây dị ứng và hỗ trợ giảm các triệu chứng như ngứa ngáy hoặc sưng tấy. Nếu tình trạng vẫn tiếp diễn, việc kiểm tra dị ứng theo chỉ định của bác sĩ là bước cần thiết để xác định chính xác thủ phạm gây dị ứng, từ đó xây dựng lộ trình điều trị phù hợp, hiệu quả.
Ngoài ra, một số thảo mộc tự nhiên như cam thảo, lô hội hay nước ép lựu cũng được nhiều người sử dụng để làm dịu các phản ứng dị ứng nhờ đặc tính kháng viêm và làm mát của chúng. Tuy nhiên, nên dùng có kiểm soát và tốt nhất dưới sự tư vấn của chuyên gia.
Trong các tình huống nghiêm trọng hơn – chẳng hạn như khó thở, tụt huyết áp, choáng váng hoặc có dấu hiệu sốc phản vệ – cần đưa người bệnh đến cơ sở y tế gần nhất ngay lập tức. Nếu người bệnh mất ý thức, nên tiến hành hô hấp nhân tạo hoặc xoa bóp tim ngoài lồng ngực trong khi chờ cấp cứu để đảm bảo an toàn tính mạng.
Để hỗ trợ điều trị những triệu chứng của việc dị ứng trên cơ thể, bạn có thể áp dụng cách đơn giản là sử dụng tinh dầu gỗ trầm hương. Nhờ tinh chất thiên nhiên, chỉ cần cho vào thìa uống thường xuyên là biểu hiện sẽ giảm nhanh chóng.
Thời gian để cơ thể hồi phục sau khi bị dị ứng thức ăn phụ thuộc vào mức độ phản ứng và cách xử lý kịp thời. Với trường hợp nhẹ, triệu chứng có thể biến mất trong vòng vài giờ đến một ngày, nhưng nếu dị ứng nặng, người bệnh cần được can thiệp y tế ngay để tránh biến chứng nguy hiểm. Hãy để ý các triệu chứng cơ thể và chủ động chăm sóc đúng cách sẽ giúp bạn nhanh chóng trở lại trạng thái khỏe mạnh.
Câu hỏi thường gặp
Sau khi bị dị ứng đồ ăn, điều quan trọng nhất là để hệ tiêu hóa và hệ miễn dịch có thời gian phục hồi. Người bệnh nên ưu tiên các món ăn nhẹ, dễ tiêu như cháo loãng, súp rau củ, cơm trắng, chuối chín hoặc khoai lang hấp. Đồng thời, nên bổ sung nước lọc, nước ép trái cây không đường và các thực phẩm giàu vitamin C để tăng sức đề kháng. Tránh xa hoàn toàn những thực phẩm từng gây dị ứng và các món ăn cay nóng, nhiều dầu mỡ, chất bảo quản trong ít nhất vài ngày sau khi khỏi triệu chứng.
Khi bị dị ứng nổi mề đay, việc kiêng khem đúng cách là yếu tố quan trọng giúp hạn chế triệu chứng lan rộng và tái phát. Người bệnh nên tránh các thực phẩm dễ gây kích ứng như hải sản, thịt đỏ, trứng, đậu phộng, thức ăn cay nóng hoặc chế biến sẵn. Đồng thời, cần hạn chế sử dụng rượu bia, cà phê và các chất kích thích khác vì chúng có thể làm hệ miễn dịch phản ứng mạnh hơn. Ngoài ra, nên tránh tiếp xúc với khói bụi, phấn hoa, lông thú cưng và các yếu tố dễ gây dị ứng trong môi trường sống để bảo vệ làn da và sức khỏe tổng thể.